Lãi suất chiết khấu là một thuật ngữ quen thuộc trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng, đóng vai trò quan trọng trong việc điều hành chính sách tiền tệ và ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của các ngân hàng thương mại cũng như nền kinh tế. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm rõ khái niệm này và những tác động mà nó mang lại. Bài viết dưới đây TintucFX sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về công cụ tài chính này.
Lãi suất chiết khấu là gì?
Lãi suất chiết khấu là mức lãi suất mà Ngân hàng Nhà nước áp dụng khi cho các ngân hàng thương mại vay để đáp ứng nhu cầu thanh khoản ngắn hạn hoặc bất thường. Đây là một công cụ quan trọng trong chính sách tiền tệ, được Ngân hàng Nhà nước sử dụng để điều chỉnh lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế và kiểm soát tỷ lệ dự trữ bắt buộc của các ngân hàng thương mại. Khi các ngân hàng thương mại rơi vào tình trạng thiếu hụt dự trữ tiền mặt để đảm bảo an toàn tài chính hoặc đáp ứng nhu cầu rút tiền của khách hàng, họ có thể vay từ Ngân hàng Nhà nước với lãi suất này.
Nói cách đơn giản, lãi suất chiết khấu là cơ sở để Ngân hàng Nhà nước kiểm soát cung tiền trên thị trường, từ đó ổn định nền kinh tế. Bằng cách điều chỉnh mức lãi suất này, Ngân hàng Nhà nước có thể khuyến khích hoặc hạn chế hoạt động cho vay của các ngân hàng thương mại, từ đó tác động đến lượng tiền lưu hành.
Xem thêm: Giao dịch ẩn danh: Khái niệm và ý nghĩa trong thị trường
Vai trò của lãi suất chiết khấu với hệ thống ngân hàng
Đối với ngân hàng thương mại
Lãi suất chiết khấu có tác động trực tiếp đến hoạt động của các ngân hàng thương mại, đặc biệt là trong việc quản lý tỷ lệ dự trữ tiền mặt. Mức lãi suất này ảnh hưởng đến quyết định của các ngân hàng thương mại về việc duy trì dự trữ tiền mặt ở mức tối thiểu theo quy định hay tăng dự trữ để giảm rủi ro thanh khoản.
Khi lãi suất chiết khấu cao hơn so với lãi suất thị trường, các ngân hàng thương mại sẽ hạn chế giữ dự trữ tiền mặt ở mức tối thiểu. Lý do là nếu thiếu hụt thanh khoản, họ buộc phải vay từ Ngân hàng Nhà nước với chi phí cao, dẫn đến việc khó bù đắp được lợi nhuận từ hoạt động cho vay. Do đó, các ngân hàng thường tăng dự trữ tiền mặt để đảm bảo an toàn tài chính, đặc biệt trong trường hợp khách hàng rút tiền đột xuất.
Ngược lại, nếu lãi suất chiết khấu thấp hơn hoặc bằng lãi suất thị trường, các ngân hàng thương mại có thể linh hoạt hơn trong việc cho vay, chỉ cần duy trì tỷ lệ dự trữ bắt buộc. Trong trường hợp thiếu hụt thanh khoản, họ có thể vay từ Ngân hàng Nhà nước với chi phí hợp lý, đảm bảo lợi nhuận không bị ảnh hưởng.
Đối với Ngân hàng Nhà nước
Lãi suất chiết khấu không chỉ là công cụ quản lý thanh khoản của các ngân hàng thương mại mà còn là đòn bẩy quan trọng để Ngân hàng Nhà nước điều tiết cung tiền trong nền kinh tế. Khi muốn tăng lượng tiền lưu thông, Ngân hàng Nhà nước sẽ giảm lãi suất, khuyến khích các ngân hàng thương mại mở rộng hoạt động tín dụng.
Ngược lại, khi cần kiểm soát lạm phát hoặc giảm cung tiền, Ngân hàng Nhà nước sẽ tăng lãi suất chiết khấu, khiến các ngân hàng thương mại hạn chế cho vay và tăng dự trữ tiền mặt. Điều này giúp giảm lượng tiền lưu hành trên thị trường, từ đó ổn định giá cả và kiểm soát lạm phát.
Các yếu tố ảnh hưởng đến lãi suất chiết khấu
Mặc dù lãi suất chiết khấu do Ngân hàng Nhà nước quyết định, nhưng việc xác định mức lãi suất này chịu tác động từ nhiều yếu tố kinh tế khác nhau:
Lạm phát
Lạm phát là hiện tượng tăng giá chung của hàng hóa và dịch vụ, đồng thời làm giảm giá trị của tiền tệ theo thời gian. Khi lạm phát gia tăng, Ngân hàng Nhà nước thường điều chỉnh lãi suất chiết khấu để kiểm soát lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế.
Cụ thể, nếu lạm phát dự báo tăng, Ngân hàng Nhà nước sẽ nâng lãi suất chiết khấu để hạn chế tín dụng, giảm cung tiền và kiềm chế lạm phát. Ngược lại, trong giai đoạn suy thoái kinh tế hoặc lạm phát thấp, Ngân hàng Nhà nước có thể giảm lãi suất để kích thích tăng trưởng tín dụng, thúc đẩy kinh tế phát triển.
Xem thêm: Lãi suất OMO và vai trò trong chính sách tiền tệ Việt Nam
Cung và cầu tiền tệ trên thị trường
Cung tiền là tổng lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế, được sử dụng cho các giao dịch mua bán, trao đổi. Trong khi đó, cầu tiền phản ánh nhu cầu sử dụng tiền của các cá nhân, doanh nghiệp và tổ chức. Khi cung và cầu tiền mất cân bằng, Ngân hàng Nhà nước sẽ sử dụng lãi suất chiết khấu như một công cụ để điều chỉnh.
Nếu lượng tiền lưu thông quá lớn, gây nguy cơ lạm phát, Ngân hàng Nhà nước sẽ tăng lãi suất chiết khấu để giảm cung tiền, khuyến khích các ngân hàng thương mại hạn chế cho vay và tăng dự trữ. Ngược lại, nếu cung tiền thấp, dẫn đến thiếu hụt thanh khoản trong nền kinh tế, Ngân hàng Nhà nước có thể giảm lãi suất để kích thích tín dụng, tăng lượng tiền lưu hành.
Xem thêm các kiến thức Forex tại đây!
Lời kết
Lãi suất chiết khấu là một công cụ tài chính quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của các ngân hàng thương mại và chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước. Việc hiểu rõ khái niệm, vai trò và các yếu tố ảnh hưởng đến lãi suất này sẽ giúp bạn nắm bắt được cách mà công cụ này tác động đến nền kinh tế.
