Lý thuyết nhị nguyên là một khái niệm kinh tế quan trọng. Mô hình này mô tả sự tồn tại song song của hai khu vực kinh tế chính trong các quốc gia đang phát triển. Việc hiểu và áp dụng không chỉ giúp phân tích sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế mà còn mang lại giá trị trong việc dự đoán các xu hướng kinh tế vĩ mô, bao gồm cả thị trường ngoại hối.
Khái niệm cơ bản về lý thuyết nhị nguyên
Lý thuyết nhị nguyên (Arthur Lewis’ Dualism) chỉ ra rằng trong các nền kinh tế đang phát triển, khu vực nông nghiệp truyền thống thường có đặc điểm là năng suất lao động thấp, lao động dư thừa và tình trạng trì trệ. Trong khi đó, khu vực công nghiệp hiện đại nổi bật với năng suất cao, khả năng tích lũy vốn mạnh mẽ và mức lương hấp dẫn hơn. Sự khác biệt này tạo động lực cho việc dịch chuyển lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp mà không làm suy giảm sản lượng nông nghiệp, do lực lượng lao động dư thừa ở khu vực truyền thống không ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất.
Khu vực công nghiệp nhờ năng suất vượt trội và mức lương cao hơn, thu hút lượng lớn lao động từ nông thôn. Đặc biệt, do tiền công ở khu vực nông nghiệp thấp và lao động dư thừa, các doanh nghiệp công nghiệp có thể tuyển dụng nhân công với chi phí thấp, từ đó gia tăng lợi nhuận.
Nếu lợi nhuận này được tái đầu tư, khu vực công nghiệp sẽ có thêm nguồn lực để mở rộng quy mô, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Lý thuyết nhị nguyên nhấn mạnh rằng, để đạt được sự phát triển bền vững, các quốc gia cần ưu tiên mở rộng khu vực công nghiệp hiện đại, qua đó dần dần hấp thụ toàn bộ lao động dư thừa từ nông nghiệp, chuyển nền kinh tế từ trạng thái nhị nguyên sang một nền kinh tế công nghiệp hóa.
Xem thêm: Cán cân vốn và tài chính là gì? Vai trò, yếu tố tác động
Phát triển của lý thuyết nhị nguyên
Lý thuyết nhị nguyên đã được nhiều nhà kinh tế học như Gustav Ranis, John Fei và Harris tập trung vào khả năng tiếp nhận lao động của khu vực công nghiệp, cho rằng ngành này có thể áp dụng công nghệ sử dụng nhiều lao động để hấp thụ lực lượng dư thừa từ nông nghiệp. Tuy nhiên, quá trình chuyển dịch phụ thuộc vào chênh lệch thu nhập – công nghiệp phải trả cao hơn nông nghiệp ít nhất 30% mới tạo được động lực.
Khi lao động dư thừa cạn dần, việc duy trì chênh lệch trở nên khó khăn. Sự chuyển dịch làm giảm sản lượng nông nghiệp, đẩy giá nông sản và chi phí lao động công nghiệp tăng, giới hạn khả năng hấp thụ lao động. Do đó, phát triển công nghiệp cần song hành với đầu tư vào nông nghiệp để đảm bảo cân bằng kinh tế.
Michael Todaro bổ sung rằng di cư lao động còn phụ thuộc vào xác suất tìm được việc làm ở thành thị. Nếu cơ hội thấp, quá trình chuyển dịch sẽ chậm lại. Như vậy, lý thuyết nhị nguyên nhấn mạnh tầm quan trọng của cân bằng cung cầu lao động và phát triển đồng bộ giữa hai khu vực.
Xem thêm: Chính sách tiền tệ phi truyền thống và vai trò trong Forex
Mối liên hệ với thị trường Forex
Lý thuyết nhị nguyên giúp phân tích xu hướng kinh tế vĩ mô, đặc biệt trên thị trường Forex. Quá trình công nghiệp hóa ảnh hưởng đến cán cân thương mại, tỷ giá hối đoái và dòng vốn. Khi một quốc gia đẩy mạnh công nghiệp, nhập khẩu máy móc tăng, gây áp lực giảm giá đồng nội tệ. Ngược lại, khi xuất khẩu công nghiệp tăng, đồng nội tệ có thể mạnh lên, tạo cơ hội cho các nhà giao dịch tận dụng biến động tỷ giá.
Chuyển dịch lao động cũng kéo theo tăng chi phí sản xuất và giá nông sản, làm tăng lạm phát. Điều này buộc ngân hàng trung ương phải điều chỉnh lãi suất, ảnh hưởng đến giá trị tiền tệ.
Nhờ lý thuyết nhị nguyên, nhà giao dịch có thể dự đoán xu hướng kinh tế dài hạn, dựa trên chỉ số như cán cân thương mại, lạm phát và lãi suất. Ví dụ, trong giai đoạn đầu công nghiệp hóa, đồng tiền có thể yếu do nhập khẩu tăng. Nhưng khi xuất khẩu tăng trưởng, đồng tiền có xu hướng phục hồi. Hiểu rõ lý thuyết này giúp nhận diện các chu kỳ kinh tế và dự đoán biến động tỷ giá chính xác hơn.
Xem thêm các kiến thức Forex tại đây!
Lời kết
Lý thuyết nhị nguyên cung cấp một khung phân tích quan trọng để hiểu sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở các quốc gia đang phát triển, từ đó đưa ra các chiến lược phát triển phù hợp. Lý thuyết này giúp các nhà giao dịch nhận diện các cơ hội dựa trên sự chuyển dịch kinh tế, biến động tỷ giá và các chính sách tiền tệ. Bằng cách áp dụng, các quốc gia và nhà đầu tư có thể tối ưu hóa tiềm năng phát triển kinh tế và giao dịch hiệu quả trên thị trường toàn cầu.
