Volatility – hay còn gọi là độ biến động thị trường – là một yếu tố quan trọng trong giao dịch tài chính. Nhà đầu tư thường thắc mắc: Liệu biến động cao có đồng nghĩa với cơ hội sinh lời lớn? Làm sao để kiểm soát rủi ro khi thị trường biến động mạnh? Trong bài viết này, hãy cùng TintucFX tìm hiểu về cách tính toán, các chỉ số đo lường quan trọng và chiến lược giao dịch hiệu quả giúp tối ưu lợi nhuận ngay.
Volatility là gì trong thị trường tài chính?
Volatility hay độ biến động thị trường là một chỉ số phản ánh mức độ dao động của giá tài sản tài chính trong một khoảng thời gian nhất định. Đây là thước đo quan trọng giúp đánh giá rủi ro khi tham gia đầu tư.
Mức Volatility có thể cao hoặc thấp, ảnh hưởng trực tiếp đến chiến lược của nhà đầu tư:
- Biến động cao thường đi kèm với cơ hội sinh lời lớn trong thời gian ngắn, nhưng đồng thời cũng mang lại rủi ro cao hơn. Những khoản đầu tư có độ biến động lớn có thể đem lại lợi nhuận đáng kể, nhưng khả năng thua lỗ cũng không hề nhỏ.
- Biến động thấp thường gắn liền với sự ổn định, giúp giảm thiểu rủi ro. Các loại tài sản có độ biến động thấp, chẳng hạn như trái phiếu, thường là lựa chọn an toàn để bảo toàn vốn.
Nguồn gốc và ý nghĩa của Volatility
Biến động lịch sử (Historical Volatility)
Biến động lịch sử phản ánh sự dao động của giá tài sản trong quá khứ. Để đo lường, người ta thường sử dụng độ lệch chuẩn của mức giá trong một khoảng thời gian nhất định.
Dù phương pháp này đơn giản và phổ biến, nhưng có ý kiến cho rằng không thể chỉ dựa vào dữ liệu quá khứ để dự đoán chính xác xu hướng thị trường tương lai. Bởi lẽ, thị trường tài chính chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố kinh tế và tâm lý nhà đầu tư, khiến biến động có thể thay đổi bất ngờ.
Biến động ngụ ý (Implied Volatility)
Trái ngược với biến động lịch sử, biến động ngụ ý phản ánh kỳ vọng của thị trường về sự biến động của tài sản trong tương lai. Chỉ số này đặc biệt quan trọng trong giao dịch quyền chọn, vì mức độ biến động càng cao thì phí quyền chọn cũng càng đắt.
Những yếu tố ảnh hưởng đến Volatility ngụ ý bao gồm:
- Giá quyền chọn hiện tại.
- Thời gian đến ngày đáo hạn của quyền chọn.
- Lãi suất phi rủi ro.
Cách tính toán Volatility
Tính biến động lịch sử
Volatility lịch sử được tính bằng cách sử dụng độ lệch chuẩn của giá tài sản trong một khoảng thời gian nhất định. Công thức cụ thể như sau:
σ(x) = √ V(x) = √ [Σ ni = 1 (xi = X̅) 2] / n
Trong đó:
- X̅ = (Σ ni= 1xi) / n là giá trị trung bình các biến thể
- σ là độ lệch chuẩn, thể hiện mức độ biến động.
- xi là giá trị tại thời điểm iii.
- n là tổng số quan sát.
Các bước thực hiện:
- Xác định mức giá trung bình trong khoảng thời gian được chọn.
- Tính chênh lệch giữa từng mức giá và giá trung bình, sau đó bình phương kết quả.
- Cộng tổng các giá trị này và chia cho số kỳ.
- Lấy căn bậc hai của kết quả để có độ lệch chuẩn, tức là độ biến động của tài sản.
Tính biến động ngụ ý
Volatility ngụ ý khó tính toán hơn và thường được xác định thông qua mô hình Black-Scholes:
- Giá thị trường của tài sản cơ sở.
- Thời gian còn lại đến khi quyền chọn đáo hạn.
- Giá thực hiện của quyền chọn.
- Lãi suất phi rủi ro.
- Độ biến động của tài sản cơ sở.
Hệ số biến động và đòn bẩy trong Forex
Trong thị trường ngoại hối, hệ số Volatility đo lường mức độ thay đổi của một cặp tiền tệ so với sự dao động của thị trường chung. Chỉ số này giúp các nhà giao dịch đánh giá rủi ro và điều chỉnh chiến lược giao dịch phù hợp.
Ngoài ra, đòn bẩy tài chính là một công cụ quan trọng, giúp nhà đầu tư kiểm soát số vốn lớn hơn số tiền thực có. Tuy nhiên, mức độ rủi ro cũng tăng theo, vì chỉ cần một biến động nhỏ cũng có thể gây ra khoản lỗ đáng kể.
Xem thêm: Stop Hunt trong giao dịch là gì? Các dạng phổ biến 2025
Ví dụ về Volatility
Hãy xem xét một tình huống thực tế: Một nông dân trồng lúa mì lo ngại giá lúa sẽ giảm do biến động thị trường.
- Giả sử giá lúa mì hiện tại là 100€/tấn, nhưng có nguy cơ giảm xuống 60€/tấn.
- Để hạn chế rủi ro, người nông dân có thể sử dụng quyền chọn bán với mức giá thực hiện là 70€/tấn.
- Nếu giá thị trường giảm xuống 60€/tấn, họ vẫn có thể bán ở mức 70€/tấn, giảm bớt khoản lỗ từ 40€/tấn xuống còn 30€/tấn.
Trường hợp thị trường có mức Volatility cao, giá trị quyền chọn sẽ cao hơn do nhiều người muốn mua để phòng ngừa rủi ro. Ngược lại, khi thị trường ổn định, chi phí cho quyền chọn cũng thấp hơn. Ngoài ra, cung và cầu cũng tác động mạnh đến biến động giá: Khi cầu vượt quá cung, giá có thể tăng mạnh, khiến thị trường trở nên biến động hơn.
Cách kiểm soát rủi ro trong thị trường biến động
Để thích ứng và tối ưu hóa lợi nhuận trong những giai đoạn Volatility, trader cần nắm vững các loại lệnh và tham số quan trọng nhằm kiểm soát rủi ro cũng như tận dụng cơ hội giao dịch một cách hiệu quả. Dưới đây là những phương pháp quan trọng giúp nhà đầu tư đối phó với sự biến động của thị trường:
- Hạn chế trượt giá bằng lệnh dừng: Khi thị trường biến động mạnh, trượt giá có thể xảy ra, gây ảnh hưởng đến mức giá khớp lệnh. Việc sử dụng các lệnh dừng giúp kiểm soát mức trượt giá tối đa, bảo vệ tài khoản trước những biến động ngoài dự kiến.
- Giảm thiểu rủi ro khi giá biến động đột ngột: Thị trường có thể xuất hiện khoảng trống giá, khiến lệnh giao dịch bị trượt khỏi mức dự kiến. Việc thiết lập các mức cắt lỗ và chốt lời hợp lý sẽ giúp nhà đầu tư ngăn chặn tổn thất không mong muốn.
- Linh hoạt trong việc thiết lập lệnh giao dịch: Kích hoạt quyền chọn giao dịch theo từng phần giúp nhà đầu tư thực hiện lệnh từng bước thay vì vào lệnh toàn bộ một lúc, hạn chế rủi ro từ sự biến động giá.
- Tận dụng lệnh giới hạn và chốt lời: Khi thị trường có sự biến động mạnh, các lệnh giới hạn có thể giúp nhà đầu tư tận dụng được mức giá mong muốn, tránh bị khớp lệnh ở những mức giá bất lợi.
- Kiểm soát việc mở lệnh khi thị trường mở rộng biên độ dao động: Không nên vội vàng mở lệnh trong điều kiện thị trường biến động quá lớn mà không có sự xác nhận rõ ràng. Việc mở rộng chênh lệch giá có thể làm gia tăng chi phí giao dịch.
Chỉ số đo lường mức độ biến động của thị trường
Volatility được đánh giá thông qua các chỉ số quan trọng, giúp nhà đầu tư nắm bắt xu hướng và dự báo mức độ rủi ro khi giao dịch.
Chỉ số VIX
Chỉ số biến động VIX do Chicago Board Options Exchange phát triển, phản ánh mức độ biến động kỳ vọng của chỉ số S&P 500 dựa trên biến động quyền chọn. Vì phản ánh tâm lý thị trường, chỉ số này còn được gọi là “chỉ số sợ hãi”, giúp nhà đầu tư đánh giá mức độ lo ngại của thị trường.
Chỉ số Forex Volatility
Các chỉ số kỹ thuật trên nền tảng giao dịch MetaTrader 4 và MetaTrader 5 giúp đo lường mức độ biến động của thị trường ngoại hối. Một trong những công cụ quan trọng nhất là Average True Range (ATR) – được phát triển bởi J. Welles Wilder, cha đẻ của RSI, Parabolic SAR và ADX.
Chỉ báo ATR đo lường biên độ biến động giá dựa trên các thông số sau:
- Khoảng cách giữa mức cao nhất và thấp nhất trong ngày.
- Mức chênh lệch giữa giá đóng cửa ngày trước và mức cao nhất trong ngày hiện tại.
- Mức chênh lệch giữa giá đóng cửa ngày trước và mức thấp nhất trong ngày hiện tại.
Công thức tính ATR:
ATR của ngày = (ATR của ngày hôm trước * 13 + TR của ngày) / 14
Tác động của thanh khoản đối với sự biến động giá
Tính thanh khoản đóng vai trò quan trọng trong việc xác định biến động giá trên thị trường tài chính. Khi thanh khoản dồi dào, giá thường ổn định hơn. Ngược lại, khi thanh khoản thấp, giá có thể dao động mạnh hơn. Các yếu tố ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa thanh khoản và biến động giá bao gồm:
- Mức cung tiền của Mỹ và khu vực đồng Euro.
- Chênh lệch tín dụng tại Hoa Kỳ và châu Âu.
- Mức độ biến động ngụ ý trên thị trường chứng khoán.
Volatility và những rủi ro tiềm ẩn
Volatility là chỉ số phản ánh rủi ro của thị trường, cho thấy mức độ dao động của giá. Mức độ biến động càng cao, rủi ro tổn thất càng lớn, nhưng đồng thời cũng mang lại cơ hội lợi nhuận cao hơn. Để kiểm soát rủi ro, nhà đầu tư nên đa dạng hóa danh mục và thử nghiệm chiến lược trên tài khoản demo trước khi giao dịch thực tế.
Xem thêm: Chu kỳ kinh tế là gì? Nguyên nhân và các giai đoạn
Volatility của Forex và các cặp tiền tệ có độ dao động cao
Volatility trong Forex chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố như:
- Mức độ lạm phát
- Lãi suất
- Tình hình địa chính trị
- Chính sách tiền tệ
- Hoạt động xuất nhập khẩu
Sự biến động của hàng hóa quan trọng
Dầu mỏ – Tài sản có độ biến động cao
Giá dầu chịu tác động từ nhiều yếu tố, bao gồm:
- Sản lượng của OPEC
- Mức dự trữ dầu tại Mỹ
- Tình hình địa chính trị toàn cầu
- Giá trị của USD
Vàng – Kênh trú ẩn an toàn trong khủng hoảng
Vàng có mức biến động thấp hơn so với các tài sản khác. Đặc biệt trong những giai đoạn thị trường tài chính suy thoái.
Bitcoin – Tài sản có mức biến động mạnh
Là loại tiền điện tử hàng đầu, Bitcoin thu hút nhiều nhà đầu tư nhưng cũng có mức Volatility rất cao. Sự quan tâm của các tổ chức tài chính và chính sách quản lý tiền điện tử tại các quốc gia cũng ảnh hưởng lớn đến giá trị của Bitcoin.
Lời kết
Volatility là con dao hai lưỡi trên thị trường tài chính. Hiểu rõ về độ biến động giúp nhà đầu tư có thể tận dụng cơ hội sinh lời đồng thời kiểm soát rủi ro hiệu quả. Dù bạn là trader Forex, chứng khoán hay đầu tư vào tài sản như vàng, Bitcoin. Việc theo dõi chỉ số, áp dụng chiến lược giao dịch phù hợp sẽ giúp bạn có lợi thế hơn trong cuộc chơi tài chính đầy biến động này.
