Đầu tư công là gì? Đặc điểm, mục đích và các loại hình

Đầu tư công là một khái niệm quan trọng trong nền kinh tế, đóng vai trò cốt lõi trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội. Bài viết này TintucFX sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện từ định nghĩa, đặc điểm, mục tiêu, đối tượng đến các loại hình và danh sách các mã cổ phiếu tiềm năng liên quan tại Việt Nam. Nội dung được trình bày rõ ràng, chuyên nghiệp, nhằm mang lại giá trị thông tin cao cho độc giả.

Đầu tư công là gì?

Theo Luật Đầu tư công năm 2013 và được bổ sung trong Luật Đầu tư công năm 2019, đầu tư công được hiểu là hoạt động sử dụng nguồn vốn nhà nước để thực hiện các chương trình, dự án xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế – xã hội, nhằm phục vụ mục tiêu phát triển bền vững. Nói cách khác, đây là quá trình nhà nước đầu tư vào các công trình, dự án nhằm nâng cao chất lượng hạ tầng, cải thiện đời sống xã hội và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Nguồn vốn chủ yếu đến từ ngân sách nhà nước, bao gồm vốn tín dụng đầu tư, vốn vay của chính phủ hoặc chính quyền địa phương, và các nguồn vốn hợp pháp khác. Hoạt động này được nhà nước quản lý chặt chẽ, từ việc lập kế hoạch, phê duyệt đến triển khai và giám sát.

Đặc điểm của đầu tư công

Đầu tư công mang những đặc trưng nổi bật, phân biệt rõ ràng với các loại hình đầu tư khác:

• Quyền quyết định thuộc về nhà nước: Nhà nước chịu trách nhiệm toàn bộ quá trình, từ xây dựng chủ trương, phê duyệt kế hoạch đến tổ chức thực hiện. Các dự án thường được triển khai thông qua cơ chế đấu thầu, với sự tham gia của các nhà thầu thuộc nhiều thành phần kinh tế như doanh nghiệp nhà nước, tư nhân hoặc có vốn đầu tư nước ngoài.
• Nguồn vốn chủ đạo từ nhà nước: Vốn đầu tư công bao gồm ngân sách nhà nước, vốn từ trái phiếu chính phủ, vốn tín dụng do nhà nước bảo lãnh, và các khoản vay trong nước hoặc quốc tế. Chính sách nguồn vốn đóng vai trò chi phối trong việc triển khai các dự án.
• Thời gian thực hiện dài hạn: Các dự án này thường có quy mô lớn, kéo dài qua nhiều năm, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan nhà nước và đơn vị thực hiện.

Mục đích của đầu tư công

Đầu tư công hướng đến nhiều mục tiêu quan trọng, góp phần định hình sự phát triển của nền kinh tế và xã hội:

• Thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội: Các dự án đầu tư công tập trung vào xây dựng cơ sở hạ tầng như đường giao thông, bệnh viện, trường học, hệ thống cấp nước, giúp cải thiện môi trường sống và kích thích tăng trưởng kinh tế.
• Điều tiết nền kinh tế: Nhà nước sử dụng khái niệm này như một công cụ để ổn định kinh tế vĩ mô, lấp đầy các khoảng trống trong những lĩnh vực mà khu vực tư nhân không muốn hoặc không thể tham gia.
• Tạo việc làm và thu hẹp khoảng cách phát triển: Các dự án này tạo ra hàng triệu việc làm, đồng thời hỗ trợ phát triển các khu vực biên giới, hải đảo, vùng sâu vùng xa, góp phần giảm bất bình đẳng giữa các vùng miền.
• Tăng cường vai trò của doanh nghiệp nhà nước: Đầu tư công thường ưu tiên thành lập hoặc hỗ trợ các doanh nghiệp nhà nước để giữ vị trí chủ đạo trong các ngành kinh tế then chốt.

Xem thêm: Hiện tượng thiên nga xám là gì? Đặc điểm và tác động kinh tế

Đối tượng và phạm vi của đầu tư công

Đầu tư công áp dụng cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia hoặc liên quan đến hoạt động quản lý, sử dụng vốn. Theo Luật năm 2019, các đối tượng cụ thể bao gồm:

• Các chương trình, dự án phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế – xã hội như giao thông, y tế, giáo dục.
• Hoạt động của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức chính trị – xã hội.
• Hỗ trợ cung cấp sản phẩm, dịch vụ công ích và phúc lợi xã hội.
• Tham gia các dự án đối tác công tư (PPP).
• Lập, thẩm định, phê duyệt và điều chỉnh các quy hoạch theo quy định pháp luật.
• Cấp bù lãi suất tín dụng ưu đãi, hỗ trợ vốn điều lệ cho các tổ chức tài chính nhà nước.

Các dự án đầu tư công bao gồm:

• Dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước hoặc vốn tín dụng đầu tư.
• Dự án sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA).
• Dự án sử dụng vốn vay có bảo lãnh của chính phủ.
• Dự án đối tác công tư (PPP).
• Dự án mua sắm công hoặc các dự án không có công trình xây dựng.

Các loại hình đầu tư công

Đầu tư công được phân loại dựa trên các tiêu chí khác nhau, bao gồm nguồn vốn, tính chất dự án, và mục tiêu đầu tư. Dưới đây là các loại hình chính:

Dựa theo nguồn vốn

• Vốn ngân sách nhà nước: Bao gồm vốn tín dụng đầu tư và các khoản chi theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước.
• Vốn từ trái phiếu chính phủ hoặc công trái quốc gia: Huy động từ thị trường tài chính trong và ngoài nước.
• Vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA): Nguồn vốn vay ưu đãi từ các tổ chức quốc tế hoặc chính phủ nước ngoài.
• Vốn vay có bảo lãnh của chính phủ: Bao gồm các khoản vay của chính quyền địa phương hoặc doanh nghiệp được nhà nước bảo lãnh.
• Vốn hỗn hợp: Kết hợp nhiều nguồn vốn khác nhau để thực hiện dự án.

Dựa theo tính chất dự án

• Dự án có công trình xây dựng: Bao gồm các công trình hạ tầng như đường cao tốc, cầu, cảng biển.
• Dự án không có công trình xây dựng: Ví dụ như các chương trình mua sắm công, đào tạo nguồn nhân lực.

Xem thêm: Nhà đầu tư thiên thần là gì? Vai trò và tầm ảnh hưởng

Dựa theo mục tiêu và phạm vi đầu tư

• Đầu tư không hoàn vốn: Tập trung vào các dự án phục vụ mục tiêu công cộng, như xây dựng trường học, bệnh viện, không nhằm mục đích sinh lời.
• Đầu tư sinh lời: Bao gồm các dự án kinh doanh, thành lập doanh nghiệp nhà nước hoặc tham gia các dự án PPP nhằm tạo nguồn thu cho ngân sách.

Cổ phiếu đầu tư công tại Việt Nam

Đầu tư công mang lại nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây dựng, bất động sản, và vật liệu xây dựng. Các mã cổ phiếu liên quan thường được hưởng lợi từ các dự án quy mô lớn do nhà nước triển khai. Dưới đây là danh sách một số mã cổ phiếu tiềm năng trên sàn giao dịch chứng khoán Việt Nam:

Xem thêm các kiến thức Forex tại đây!

Lời kết

Đầu tư công là một công cụ quan trọng giúp nhà nước thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng và cải thiện đời sống người dân. Với nguồn vốn chủ đạo từ ngân sách nhà nước và sự quản lý chặt chẽ, các dự án này không chỉ mang lại lợi ích dài hạn mà còn tạo cơ hội cho các doanh nghiệp tham gia vào chuỗi giá trị kinh tế.