Fixed Exchange Rate là gì? Ưu nhược điểm, vai trò

Fixed Exchange Rate là một trong những cơ chế điều hành tiền tệ quan trọng trong chính sách kinh tế vĩ mô của nhiều quốc gia. Vậy cơ chế này hoạt động như thế nào? Vì sao nhiều nước lựa chọn cơ chế này để kiểm soát lạm phát và duy trì ổn định kinh tế? Liệu đây có phải là “lựa chọn an toàn” giữa thị trường tài chính nhiều biến động như hiện nay?

Fixed Exchange Rate là gì?

Fixed Exchange Rate – hay tỷ giá hối đoái cố định – là một cơ chế điều hành tiền tệ được chính phủ hoặc Ngân hàng Trung ương triển khai nhằm thiết lập và duy trì giá trị của đồng nội tệ so với một loại tiền tệ chủ chốt khác (thường là USD) hoặc với vàng. Hệ thống này đảm bảo sự ổn định về giá trị tiền tệ trong biên độ quy định, qua đó hỗ trợ môi trường thương mại quốc tế ổn định và hạn chế biến động mạnh về tỷ giá.

Để duy trì Fixed Exchange Rate trong phạm vi cố định, cơ quan quản lý tiền tệ sẽ can thiệp trực tiếp vào thị trường bằng cách mua vào hoặc bán ra ngoại tệ. Bên cạnh đó, các chính sách như kiểm soát dòng vốn, điều tiết thị trường ngoại hối hay thắt chặt tài khóa cũng được sử dụng để hỗ trợ cơ chế tỷ giá này.

Việc duy trì Fixed Exchange Rate mang lại nhiều lợi ích như:

• Duy trì sự ổn định của đồng tiền trong một giới hạn cụ thể.
• Kiểm soát lạm phát hiệu quả hơn, đặc biệt trong giai đoạn kinh tế bất ổn.
• Tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu nhờ tỷ giá ít biến động.

Đặc điểm nổi bật của hệ thống Fixed Exchange Rate

• Đồng tiền nội địa được neo vào giá trị cố định của ngoại tệ hoặc vàng, không phụ thuộc hoàn toàn vào cung cầu thị trường.
• Chính phủ hoặc Ngân hàng Trung ương cam kết can thiệp vào thị trường ngoại hối bằng cách mua bán ngoại tệ theo tỷ giá đã định, nhằm giữ ổn định mức giá này.
• Hệ thống có thể áp dụng trong ngắn hạn hoặc kéo dài vô thời hạn, tùy vào mục tiêu điều hành kinh tế.
• Các hiệp định thương mại hoặc tài chính sử dụng loại tiền có Fixed Exchange Rate, giúp hạn chế rủi ro do biến động tỷ giá trong hợp tác quốc tế.
• Tăng cường ổn định kinh tế vĩ mô và thúc đẩy thương mại quốc tế, nhờ vào tính dự báo và minh bạch của tỷ giá hối đoái.

Tuy nhiên, bên cạnh những điểm mạnh, hệ thống Fixed Exchange Rate này cũng tồn tại hạn chế nhất định như:

• Có thể làm sai lệch thông tin về lợi thế cạnh tranh thực tế giữa các quốc gia.
• Không phản ánh đúng cung cầu của thị trường ngoại hối.
• Dễ gây mất cân đối cán cân thanh toán hoặc bị lợi dụng bởi giới đầu cơ nếu tỷ giá cố định không phù hợp với tình hình kinh tế.

Lược sử hình thành và phát triển Fixed Exchange Rate

Hệ thống tỷ giá cố định từng đóng vai trò trung tâm trong giai đoạn hậu Thế chiến II với sự ra đời của Hiệp định Bretton Woods, thiết lập tỷ giá hối đoái giữa các quốc gia tham gia dựa trên đồng đô la Mỹ và bản vị vàng.

Tuy nhiên, từ cuối thập niên 1950, khi Mỹ bắt đầu gặp thâm hụt cán cân thanh toán, tính ổn định của hệ thống này bị đặt dấu hỏi. Tới năm 1973, Tổng thống Richard Nixon chính thức từ bỏ chế độ bản vị vàng, mở đường cho hệ thống tỷ giá thả nổi hiện nay.

Tại châu Âu, trước khi đồng Euro ra đời, Cơ chế Tỷ giá Hối đoái châu Âu (ERM) được thành lập năm 1979, với mục tiêu giữ các đồng tiền quốc gia dao động trong biên độ ±2,25% quanh tỷ giá trung tâm. Dù Vương quốc Anh rút lui sau khi gia nhập chỉ hai năm, hệ thống này vẫn đặt nền móng cho ERM II, từ đó dẫn đến việc triển khai chính thức đồng Euro vào ngày 1/1/1999.

Từ thời điểm đó, Euro trở thành đồng tiền tự do chuyển đổi, trong khi các quốc gia chưa tham gia Eurozone tiếp tục neo tỷ giá theo cơ chế thả nổi có kiểm soát dưới sự giám sát của ERM II.

So sánh Fixed Exchange Rate và Floating Exchange Rate

Hai cơ chế quản lý tỷ giá phổ biến trên thị trường hiện nay – Fixed Exchange Rate và Floating Exchange Rate – đại diện cho hai cách tiếp cận khác nhau trong điều hành kinh tế vĩ mô. Mỗi hệ thống đều có những lợi ích và giới hạn riêng, phản ánh triết lý quản lý tiền tệ và năng lực điều tiết của từng quốc gia.

Nhìn chung, Fixed Exchange Rate thường được các quốc gia đang phát triển hoặc có nền kinh tế chưa ổn định lựa chọn nhằm tạo dựng lòng tin vào đồng nội tệ và kiểm soát lạm phát. Trong khi đó, Floating Exchange Rate phù hợp với những nền kinh tế lớn, có thị trường tài chính phát triển và khả năng hấp thụ tốt các cú sốc kinh tế.

Xem thêm: Đầu tư Forex dễ hay khó? Tìm hiểu cơ hội và thách thức

Vai trò của Fixed Exchange Rate đối với nền kinh tế

Thúc đẩy đầu tư và thương mại quốc tế

Việc duy trì Fixed Exchange Rate ổn định tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trong việc lập kế hoạch tài chính dài hạn. Nhờ sự rõ ràng về chi phí xuất nhập khẩu, các công ty có thể tính toán lợi nhuận một cách chính xác hơn, từ đó khuyến khích cả dòng vốn FDI và FII đổ vào nền kinh tế. Đặc biệt, trong giao dịch với những quốc gia có đồng tiền mạnh như Mỹ, một tỷ giá hối đoái cố định giúp các doanh nghiệp nội địa tránh được rủi ro từ biến động tỷ giá.

Tăng cường ổn định kinh tế vĩ mô

Một hệ thống Fixed Exchange Rate có thể làm giảm thiểu tác động của các cú sốc tài chính toàn cầu lên nền kinh tế trong nước. Khi tỷ giá được giữ ở mức ổn định, các biến động từ bên ngoài sẽ ít gây ảnh hưởng đến cán cân thanh toán và thị trường tiền tệ trong nước. Điều này giúp các quốc gia dễ dàng kiểm soát luồng vốn và thiết lập chính sách kinh tế phù hợp với mục tiêu phát triển dài hạn.

Hỗ trợ kiểm soát lạm phát

Khi đồng nội tệ được neo vào một loại tiền tệ mạnh hoặc tài sản có giá trị ổn định, quốc gia đó sẽ gián tiếp tuân theo chính sách tiền tệ chặt chẽ. Điều này có thể giúp kiềm chế lạm phát, ổn định giá cả và củng cố lòng tin vào đồng nội tệ – đặc biệt quan trọng trong những nền kinh tế nhỏ hoặc dễ bị ảnh hưởng bởi biến động chính trị.

Ưu và nhược điểm của cơ chế Fixed Exchange Rate

Ưu điểm Fixed Exchange Rate

• Ổn định tiền tệ: Việc duy trì tỷ giá ổn định giúp kiểm soát tăng trưởng cung tiền, hạn chế lạm phát và ổn định hệ thống tài chính quốc gia.
• Giảm thiểu đầu cơ: Nhờ có sự can thiệp của Ngân hàng Trung ương, tỷ giá được giữ ổn định, từ đó làm giảm rủi ro biến động do hoạt động đầu cơ trên thị trường ngoại hối.
• Hỗ trợ xây dựng chiến lược dài hạn: Doanh nghiệp có thể lên kế hoạch đầu tư và kinh doanh hiệu quả hơn nhờ sự dự đoán được tỷ giá.
• Tăng trưởng kinh tế: Việc duy trì Fixed Exchange Rate có thể được sử dụng như một công cụ để thúc đẩy xuất khẩu và cải thiện cán cân thương mại.

Xem thêm: Tài chính hành vi – Tâm lý nhà đầu tư và sai lệch ảnh hưởng

Nhược điểm Fixed Exchange Rate

• Thiếu linh hoạt: Tỷ giá không thể phản ánh kịp thời các biến động thị trường, làm giảm khả năng điều chỉnh trước thay đổi kinh tế trong và ngoài nước.
• Rủi ro cán cân thanh toán: Nếu dự trữ ngoại hối không đủ để duy trì tỷ giá, quốc gia sẽ đối mặt với khủng hoảng cán cân thanh toán.
• Tác động từ yếu tố ngoại biên: Những thay đổi từ nền kinh tế toàn cầu, tâm lý nhà đầu tư quốc tế hay chính sách tiền tệ của các quốc gia khác đều có thể ảnh hưởng trực tiếp đến cơ chế Fixed Exchange Rate.
• Dễ bị tấn công đầu cơ: Khi tỷ giá bị định giá sai hoặc chính phủ không đủ khả năng can thiệp, các nhà đầu cơ có thể tận dụng điểm yếu này để trục lợi, dẫn đến sự phá vỡ hệ thống tỷ giá.
• Giới hạn trong điều hành chính sách: Việc duy trì một tỷ giá ổn định đòi hỏi hy sinh tính linh hoạt của các chính sách tài khóa và tiền tệ, gây khó khăn trong việc theo đuổi các mục tiêu vĩ mô khác.

Xem thêm các kiến thức Forex tại đây!

Lời kết

Fixed Exchange Rate là phương tiện chiến lược giúp các quốc gia kiểm soát lạm phát, ổn định đồng nội tệ và thúc đẩy thương mại quốc tế. Tuy nhiên, cơ chế này cũng tồn tại những thách thức. Vì vậy, trước khi đưa ra chiến lược đầu tư hoặc phân tích một nền kinh tế, việc hiểu rõ bản chất và vai trò của hệ thống tỷ giá cố định sẽ là một lợi thế quan trọng cho mọi trader, nhà đầu tư hoặc nhà hoạch định chính sách.